Hoe heet hij ook al weer?

Dit was één van de leukste vragen die ik kreeg tijdens de ISVW zomercursus over hersenen en vrije wil, waar ik onder meer de werking van het geheugen heb uitgelegd. Namen onthouden van mensen die je voor het eerst ontmoet is moeilijk, maar waarom eigenlijk? En hoe kan je die namen beter onthouden?

Werkgeheugen en lange termijn geheugen
Nieuwe expliciete informatie wordt tijdelijk opgeslagen in je werkgeheugen. Dit wordt gedaan in de linker en rechter hippocampus, twee kleine kernen in je hersenen, ongeveer ter hoogte van de bovenkant van je oor. Een deel van de informatie die in je werkgeheugen zit wordt later weggeschreven naar je lange termijn geheugen. Hierbij wordt de informatie in kleine stukjes opgeslagen op ongeveer dezelfde plekken waar de informatie je hersenen is binnengekomen. Tussen deze stukjes informatie blijft een sterke verbinding. Je fiets heeft bijvoorbeeld een visuele component (de vorm, de kleur), een auditieve (de bel, het loszittende spatbord) en een tactiele (de handvaten van je stuur, de stand van de trappers). Als je nu aan je eigen fietsbel denkt, dan zie je al snel je hele fiets voor je, want alle onderdelen zijn verbonden met elkaar.

Geen ideale situatie
Maar voordat nieuwe informatie in je lange termijn geheugen is verankerd, moet deze informatie eerst in het werkgeheugen komen, en dat is in de praktijk best lastig bij het voorstellen. Zeker als de andere persoon een naam heeft die je niet eerder hebt gehoord, als de ander zijn eigen naam snel uitspreekt omdat hij dat al duizenden keren heeft gedaan, en als jij je concentreert op het uitspreken van je eigen naam terwijl je een beetje gespannen voelt omdat je in een nieuwe omgeving bent. En dan komt het ook nog wel eens voor dat je je naam tegelijk met de onbekende persoon uitspreekt of dat je in een omgeving bent waar je elkaar nauwelijks verstaat. Niet ideaal.

Geheugentips aandacht, associatie, emotie en herhaling
Dat kan beter. Voor het goed onthouden van bijvoorbeeld namen kun je gebruik maken van vier factoren die in belangrijke mate bepalen in hoeverre iets wordt opgeslagen in je geheugen: aandacht; associatie; emotie en herhaling. Allereerst moet je zorgen dat je de nieuwe informatie goed ontvangt. Daarvoor is het handig als je afwacht tot de ander zijn naam noemt. Daardoor kan je al je aandacht richten op wat iemand zegt. Aandacht verhoogt de responsmogelijkheden van je hersenen. Zorg dat je echt wilt weten hoe iemand heet en wat hij doet. Associaties (ezelsbruggetjes) zorgen ervoor dat de naam niet los staat, maar dat je er een netwerkje van informatie omheen maakt; Norman Koks kan niet koken en Koen Ruiter is een koene ridder. Hoe gekker hoe beter want daarmee verbind je ook een emotie aan de herinnering. Met een bijzondere emotie kan je een naam beter onthouden. Herhaling werkt ook goed, al is het een beetje raar als je een nieuwe naam direct een paar keer gebruikt in een eerste gesprek (tenzij je een autoverkoper bent natuurlijk). Je kunt de naam wel in gedachten een paar keer herhalen en koppelen aan zaken uit het gesprek die betekenis hebben voor jou.

Met deze vier tips kan je namen als Henk en Ingrid, maar ook Fabricius Blootshoofd en Peternelleke Lambeck beter onthouden. Wil je echter voorkomen dat je op het volgende congres denkt “Er waren vier tips, maar welke waren dat ook alweer?” Dan moet je de vorige alinea aandachtig nog een keer lezen, oefenen met een paar naam associaties en er heel blij van worden.

.